"Αλλιως τα είχαμε σχεδιάσει..." Στη Θεσσαλονίκη

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ
Παράξενη πόλη η Θεσσαλονίκη. Εκπέμπει μια πληγωμένη νοσταλγία. Τη νοιώθεις καθώς περιπλανιέσαι στους δρόμους και στις πλατείες της. Στα βυζαντινά μνημεία που ξεφυτρώνουν απροσδόκητα στα ανοίγματα των πολυκατοικιών. Στα ελάχιστα νεοκλασικά που θυμίζουν παλιές ένδοξες στιγμές. Στην απλωμένη παραλία και στα σκαρφαλωμένα στους λόφους τείχη της.
Πέρασαν πάλι δέκα ολόκληρα χρόνια από την τελευταία φορά που την επισκέφθηκα. Άργησα. Το νοιώθω καθώς περπατώ αναζητώντας παλιές γωνιές. Αυτή την επιστροφή την είχα σκεφτεί πολύ νωρίτερα. Την είχα σκεφτεί με παρέα. Την είχα σκεφτεί ως μια επιστροφή σε μια βιαστική νεότητα που ακούμπησε εδώ αρκετά κουρασμένα Σαββατοκύριακα την εποχή του στρατού…
Έφτασα βιαστικός. Από το αεροδρόμιο τηλεφώνησα σε έναν παλιό φίλο. Τα λέγαμε μέχρι να φτάσω στο κέντρο. Μετά βγήκα για μια μεσημεριανή περιπλάνηση. Μισοξεχασμένες εικόνες. Θαμπές από την απόσταση και τα πρόσωπα και τα γεγονότα που προστέθηκαν. Χάθηκα ανάμεσα σε μνήμες και σε δρόμους. Από τον Λευκό Πύργο μέχρι την Ροτόντα, από το Σιντριβάνι μέχρι την πλατεία Ναβαρίνου, από την Αριστοτέλους μέχρι τα Λαδάδικα. Σε ένα μαγέρικο ξαπόστασα κοιτώντας έξω από το τζάμι τον κόσμο που πηγαινοερχόταν.

*******

       Tο βράδυ βρέθηκα στο βιβλιοπωλείο «Ιανός». Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2013. Ήταν για την παρουσίαση του μυθιστορήματος του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλάκη: «Αλλιώς τα είχαμε σχεδιάσει». Γεμάτο το πατάρι. Προλόγισε ο Γιώργος Καράς. Στη συνέχεια είχαμε τις γλαφυρές αναφορές του καθηγητή και πρώην πρύτανη του πανεπιστημίου Μακεδονίας Ηλία Κουσκουβέλη για τις πολυκύμαντες διαδρομές του ήρωα του βιβλίου από την ελληνική επαρχία μέχρι την Αμερική. Μετά τις παρατηρήσεις του καθηγητή του ΑΠΘ Νίκου Παπανικολάου για την σχέση του ήρωα με τις πόλεις που έζησε, επικεντρώνοντας κυρίως στις εμπειρίες της Νέας Υόρκης. Και τέλος ο δημοσιογράφος Δημήτρης Μιχαλέλης, διευθυντής της Real News, με αφορμή το βιβλίο έκανε μια δυναμική πολιτική τοποθέτηση θέτοντας τα προβλήματα της μεταπολίτευσης και της γενιάς της.

Διαμαντής Μπασαντής-Ηλίας Κουσκουβέλης

********
Σκέφτομαι πως αν κάτι διακρίνει το συγκεκριμένο μυθιστόρημα από τα άλλα που παράγονται πλέον σε αρκετά μεγάλες ποσότητες στη χώρα μας είναι η …οικονομία! Ο συγγραφέας όντας οικονομολόγος, από ένα σημείο και μετά, εμπλέκει στην πλοκή την πορεία της χώρας από το χρηματιστήριο μέχρι την οικονομική κρίση. Και καταφέρνει με επιτυχημένο τρόπο να θέσει την οικονομία στην υπηρεσία της λογοτεχνίας…
Επίσης, τα περισσότερα μυθιστορήματα στην Ελλάδα είναι γραμμένα από φιλόλογους ή από φιλολογίζοντες με ότι αυτό σημαίνει. Τα τελευταία χρόνια μια σειρά σημαντικοί λογοτέχνες παρουσιάστηκαν με αφετηρία άλλες επιστήμες. Ξεχωρίζουν εξ αυτών ορισμένοι που έχουν αφετηρία τα μαθηματικά (Τ. Μιχαηλίδης, Α. Δοξιάδης), οι οποίοι έδωσαν μια άλλη διάσταση στο μυθιστόρημα. Συχνά εντυπωσιακή. Τηρουμένων των αναλογιών και στην περίπτωση του Κ. Τριανταφυλλάκη έχουμε έναν οικονομολόγο ο οποίος παρουσιάζει με επιτυχημένο μια ιστορία μπλεγμένη σε μεγάλο βαθμό στα γρανάζια της χρηματοπιστωτικής οικονομίας. Έχοντας μάλιστα εκ των έσω εικόνα της κατάστασης ο Τριανταφυλλάκης καταφέρνει και ξετυλίγει ένα δύσκολο θέμα με ζωντάνια και ικανότητα. Και το κυριότερο αποφεύγοντας δογματισμούς, απλουστεύσεις, αφορισμούς και υπερβολές που είναι συνηθισμένες σε αυτές τις περιπτώσεις αν ο συγγραφέας δεν ξέρει οικονομικά.

Μαίρη Ακριβοπούλου

Βαλάντης-Μαρία Δήμητσα και Τ. Δήμητσας

Με δεδομένο πως τα περισσότερα ελληνικά μυθιστορήματα είναι αθηναιοκεντρικά και συνήθως περιγράφουν εμπειρίες μια συγκεκριμένης κοινωνικής ελίτ στα όρια της πρωτεύουσας. Από αυτή την άποψη εδώ έχουμε την καταγραφή μιας εντελώς ξεχωριστής και διαφορετικής εμπειρίας που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Ο ήρωας του Τριανταφυλλάκη ξεκινά από την ελληνική επαρχία, περνά από την Αθήνα και φτάνει στην Αστόρια της Νέας Υόρκης. Σε όλη αυτή τη μακρά διαδρομή του κινείται μέσα στον κόσμο, αλλά και μέσα σε μια Ελλάδα διαφορετική. Μια Ελλάδα της περιφέρειας που καταγράφει με πάθος τον εαυτό της μέσα στον κόσμο. 
Το ότι το βιβλίο αυτό το εξέδωσε ο Ιανός έχει και τη σημασία του. Κι αυτό γιατί ο εκδότης του Ιανού, εδώ και χρόνια έχει σταθερή εκδοτική πολιτική εστιάζοντας στη παραγωγή της Θεσσαλονίκης και της περιφερειακής Ελλάδας. Το γεγονός πως τα βιβλιοπωλεία και οι εκδόσεις του πέτυχαν σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα δεν είναι άμοιρο της στόχευσης, αλλά κυρίως και γιατί εμπεριέχουν και κάτι από τη φιλικότητα και τη νοσταλγία της γενέθλιας πόλης: Της Θεσσαλονίκης.

*******

Η βραδιά όμως δεν ήταν όμως μόνο λόγια. Ήταν και έργα. Στο έργο διέπρεψε αρχικά η γοητευτική ηθοποιός Μαίρη Ακριβοπούλου με δύο εξαιρετικές αναγνώσεις σελίδων του βιβλίου. Μετά ο ακούραστος στιχουργός Τάκης Δήμητσας παρουσίασε τον Βαλάντη Σωτηρίου στο αρμόνιο και η Μαρία Δήμητσα στο τραγούδι, που ανέλαβαν να μας ταξιδέψουν σε κάποιες από τις μουσικές αναφορές του βιβλίου.


Από τα εξαιρετικά τραγούδια της βραδιάς ξεχωρίζω το συγκινητικό Άλμπατρος του Σωκράτη Μάλαμα σε στίχους Μπωτλαίρ. Οι στίχοι, αλλά και ο τρόπος που το ερμήνευσε η νεαρή Μαρία Δήμητσα με γύρισε χρόνια πίσω στη Βαρκελώνη. Άκουγα μια νεαρή από την χώρα των Βάσκων. Τραγουδούσε φλαμέγκο. Την άκουγα και σκεφτόμουν πως με τέτοιο πάθος θα το έλεγε και η πολύπειρη Πιλάρ από το συγκλονιστικό «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» του Χέμινγουαιη.

Είναι αλήθεια πως οι χώρες με μεγάλη παράδοση στη μουσική, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, έχουν και μεγάλα ταλέντα… Και η ελληνική περιφέρεια που περικλείει μια άλλη Ελλάδα μέσα της έχει πολλά…