Αλλιώς τα είχαμε σχεδιάσει: Ενα μυθιστόρημα γεμάτο Ελλάδα

Με οδηγό  τα όνειρα…

Γράφει ο Γιάννη Φαίλτωρ

Αλλιώς τα είχαμε σχεδιάσει  λοιπόν. Αυτό μας φωνάζει, αιώνες τώρα,  ο μέγας Σταγειρίτης με την ετερογονία των σκοπών του. Αυτός είναι και ο τίτλος του νέου βιβλίου του Κωνσταντίνου Τρανταφυλλάκη που θα παρουσιαστεί επισήμως σήμερα το απόγευμα στον Ιανό.

Αλλά τι είναι ένα άραγε έναν βιβλίο; Και μάλιστα το πρώτο βιβλίου ενός συγγραφέα; Τι άλλο παρεκτός από μια γέννα. Μια γέννα επίπονη και δύσκολη. Μια γέννα του νου. Και μου έρχεται στο νου κάθε φορά εκείνο το ποίημα του αλεξανδρινού μας, Το πρώτο σκαλί, όπου λέει ο Θεόκριτος τον νεαρό ποιητή Ευμένη που ολοκλήρωσε το πρώτο του έργο: …

Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου να’ σαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.

Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.

Όταν πρωτοδιάβασα το βιβλίο (το προσχέδιο για την ακρίβεια) το ρούφηξα σε δυο βράδια.  Γιατί ο λόγος  του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλάκη ρέει σαν ορμητικό ποτάμι. Γιατί έχει πράγματα να πει. Πράγματα που αφορούν τον καθένα από μας. Και οι ήρωές του, ο Ορέστης και η Μαριάνα, είναι κάποιοι από εμάς. Είναι αληθινοί άνθρωποι, όχι χάρτινοι, ψεύτικοι. Άνθρωποι που τους παίρνει ο Αίολος της απρόβλεπτης Ζωής και τους  και τους ταξιδεύει στα αταξίδευτα λιμάνια της πραγματικότητας, πικρής και γλυκειάς, πότε με ορμή πότε με ηρεμία, πότε με χαρά πότε με οδύνη. Και συνοδοιπόροι κι εμείς στο ταξίδι τους στον κόσμο αυτό όπου δεν υπάρχει δικαιοσύνη – ούτε θα υπάρξει και ποτέ όσο ο εγγεγραμμένος κώδικας της διπλής έλικας είναι αυτός και όχι άλλος – ταυτιζόμαστε μαζί τους. Συνταξιδευτές στην καμπίνα της  Β΄ θέσης στο πλοίο της γραμμής των ονείρων τους. Και οι χαρές τους, οι λύπες τους η οργή τους είναι και δικές μας.

Ο Ορέστης και η Μαριάνα είναι οι άλλοι Έλληνες. Και το μυθιστόρημα, παρόλο που η ιστορία ξετυλίγεται σα διαβατάρικο πουλί, πότε εδώ και πότε εκεί, είναι γεμάτο από Ελλάδα. Τη βλέπεις παντού. Κι από την καλή και από την κακή πλευρά. Κατά το συναμφότερον!  Μα σε τούτη τη ζωή αυτό που έχει σημασία έχει το ταξίδι. Ακολουθήστε αυτό το ταξίδι και δε θα βγείτε χαμένοι.

Τούτο το σημείωμα βέβαια δε φιλοδοξεί να κάνει κριτική λογοτεχνίας, ούτε ο γράφων έχει το βεληνεκές ενός Καραντώνη για να το πράξει. Άλλωστε, αρκετά έχει υποφέρει η λογοτεχνία στην πατρίδα μας και από τους «κριτικούς» και από τις «παρεούλες» που λυμαίνονται το χώρο. Με αφορμή όμως αυτό θα ήθελα να επισημάνω κάποια πράγματα γενικότερα μια και ένα μυθιστόρημα είναι μια κατάθεση ψυχής με όχημα τη γλώσσα. Και, μάλιστα ,ποια γλώσσα!

Αλήθεια, πολλές φορές τα τελευταία χρόνια ακούμε και διαβάζουμε για τη βεβήλωση της γλώσσας μας, την υποβάθμισή της κλπ. Ξέρετε κάτι τελικά. Δεν είναι η γλώσσα που φτώχυνε, που χάλασε, που κακοφόρμισε. Απλά είναι που εμείς δεν είχαμε τίποτα ουσιαστικό να πούμε. Αν έχεις να πεις κάτι να φωνάξεις, κάτι πρωτότυπο, κάτι νέο, τότε η γλώσσα εκεί είναι. Πανίσχυρο οπλοστάσιο το οποίο μπορεί να μεγαλώσει και να πληθύνει κι άλλο. Υπό μια προϋπόθεση: Να έχεις να πεις κάτι. Όχι να αναμασάς τους λόγους άλλων, λέγοντας κοινοτυπίες και αναπαράγοντας στερεότυπα.

Και γεννάται λοιπόν το ερώτημα. Εμείς έχουμε κάτι καινούργιο να πούμε; Έχουμε νέες ιδέες να προτείνουμε; Ή θα συνεχίσουμε να αναπαράγουμε με την ίδια πληκτική επιμονή ιδεοληψίες του περασμένου και του προπερασμένου αιώνα; Τούτες οι εποχές μοιάζουν σαν μια υψικάμινο που μέσα της το παλιό τήκεται σε θερμοκρασίες απίστευτες και είναι έτοιμος να πυρηνωθεί ένας Νέος Λόγος. Ο δικός μας Λόγος, της δικής μας γενιάς. Και να απλωθεί σαν δενδρίτης μέσα στη τήγμα και να αρχίσει να στερεοποιείται. Και να παίρνει νέα μορφή, νέο σχήμα. Μπορούμε, σαν τεχνίτες να φτιάξουμε το νέο καλούπι που θα σχηματοποιήσει το Νέο αυτό Λόγο; Και να πάμε πιο πέρα;

Και ποιο άραγε να είναι το περιεχόμενο του Νέου Λόγου; Αν είναι λοιπόν να γίνει μια επανάσταση η οποία θα σχηματοποιήσει το Νέο Λόγο είναι, κατά την άποψή μου μία και μόνη. Η Επανάσταση του Έργου. Μόνο το Έργο μπορεί να μας οδηγήσει σε νέους δρόμους πέρα από το θλιβερό μας τέλμα. Έργο ποιοτικό, όχι στα μεγάλα, άλλα στα μικρά, στα καθημερινά. Η ποιότητα έλλειψε από τα χρόνια μας, όχι η ποσότητα. Ας την ψάξουμε και ας κοπιάσουμε να τη βρούμε.

Και το νέο βιβλίο του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλάκη, είναι ένα τέτοιο Έργο.  Ο ίδιος έχει αναμφίβολα τις ποιότητες και την αισθητική  που ταιριάζουν σε αυτό το Νέο Λόγο. Ελπίζω να συνεχίσει την άνοδο στη σκάλα που οδηγεί στην Πολιτεία της Τέχνης, (πολιτογραφημένος εκεί πια!) και να μας ξαναταξιδέψει το ίδιο όμορφα με οδηγό τα Όνειρα…